DÄ°ZLERÄ°MÄ°Z ve CERRAHÄ° ÇÖZÜMLER
DÄ°ZLERÄ°MÄ°Z ve CERRAHÄ° ÇÖZÜMLER
Kıkırdak Doku özellikleri, sorunları ve tedavi yöntemleri
Diz Anatomisi
Diz sorunları olan kiÅŸiler doktorlarına baÅŸvurdukları sırada diz anatomisini önceden biraz bilmeleri doktorları ile daha rahat iletiÅŸim kurmalarına konuyu daha iyi anlamalarına yardımcı olacaktır.
Bu amaçla:
Dizin fonksiyonel anatomisi:
Ä°ki uzun kemiÄŸimizin ve diz kapağının oluÅŸturduÄŸu diz eklemi üç kemik ve iki eklemden oluÅŸur. Ä°ki uzun kemik (tibia ve femur) arasında kalan ana diz eklemi (tibiofemoral eklem), Üstteki uzun kemik (femur) ile diz kapağı (patella) arasında kalan eklem ise diz kapağı eklemidir (patellofemoral eklem)
Bu kemiklerin birbirlerine temas ettiÄŸi alanlar kıkırdaklarla kaplıdır ve kıkırdaklar kemiklerin birbiri üzerinde sorunsuz kaymasını saÄŸlar. Diz ekleminde kıkırdak dokuları kemiÄŸe sıkı sıkı tutunmuÅŸ olarak 2-3 mm’dir. SaÄŸlıklı bir eklemde kıkırdaklar çok kaygandır. Bir karşılaÅŸtırma yapacak olursak saÄŸlıklı kıkırdak yüzeyler, iki buz parçasının birbiri üzerinde kaymasından üç misli daha rahat kayarlar. Kıkırdak dokularımız biz doÄŸduÄŸumuzda bize verilir ve ömür boyu bu kıkırdak dokuları ile yaÅŸarız. Kıkırdak dokuları bozulduÄŸu zaman malesef kendi kendilerini yenileme ve onarma yeteneÄŸine sahip deÄŸildir.
Diz kapağı eklemimiz (patellofemoral eklem) zaman zaman çok yük taşır, zaman zaman ise fazla yük taşımaz. Örnek verecek olursak. Ayakta dururken bu eklem hiç yük taşımazken, yürürken vucut ağırlığımızın dörtte biri kadar, merdiven çıkarken vücut ağırlığımızın 3-4 misli kadar, zıplarken ise yine vücut ağırlığımızın 8-10 misli kadar yük taşır. Ä°ki uzun kemiÄŸimiz oluÅŸturduÄŸu ana diz eklemi (tibiofemoral eklem) ise her daim devrededir ve aktivitemize göre her daim yük taşır.
Tibiofemoral eklem ÅŸekil olarak aslında iki uyumsuz kemik olan tibia ve femurdan oluÅŸur. Femur yuvarlak, tibia ise düz yüzeylere sahiptir. Normal olarak bu ÅŸekilde olan iki kemik birbirini aşındırır. Tibia ve femurun kıkırdaklarının aşınmaması için iki kemiÄŸi birbirine adapte eden ‘’C’’ ÅŸeklinde menisküs dokuları vardır. Menisküs dokuları her dizde iç ve dış olarak iki tanedir ve kıkırdağımsı olan çok özel yapıları vardır. Diz hareketlerine uyum saÄŸlayan esnekliktedirler. Menisküsler, conta gibi kenarları yüksek ortası ince bir yapıdadır. Menisküsler yuvarlak olan femur ile düz tibianın yapısal uyumunun saÄŸlanmasının yanı sıra, binen yükün eklem de dağılmasını saÄŸlar, gelen darbeleri emer, eklemin sabitliÄŸine ve kıkırdakların beslenmesine yardımcı olur. Menisküsler dizlerimiz için önemli ve kıymetli dokulardır.
Diz eklemi menteÅŸe gibi bir eklem deÄŸildir. Diz hareti sırasında üç planda ve üç aksta hareket olur. Kısacası diz eklemi kompleks bir harekete sahiptir. Dizimizi uzattığımız zaman ayağımız dışarı döner, ayaklarımızı altımıza aldığımızda ise ayağımız içeri döner. Dizin tam uzanması ve tam bükülmesi sırasında tibia ve femur kemikleri arasında yaklaşık 20 derece rotasyon olur. Bu önemli miktardaki rotasyon ile birlikte olan kemiklerimizin ÅŸekileri, kaslarımız ve baÄŸlarımız (ligamentler) yardımı ile olur.
BaÄŸlarımız, kemiÄŸi kemiÄŸe baÄŸlayan dokulardır ve her diz ekleminde iç (medial) ve dışta (lateral) olmak üzer iki yan baÄŸ ve dizin ortasında yer alan ön (anterior) ve arka (posterior) olmak üzere iki çapraz baÄŸ vardır. Ön çapraz baÄŸ, anterior cruchiate ligament (ACL), arka çapraz baÄŸ, posterior cruchiate ligament (PCL), iç yan baÄŸ, medial colleteral ligment (MCL) ve dış yan baÄŸ, lateral colleteral ligament (LCL) olarak adlandırılır.
BaÄŸlarımız dizimizin saÄŸlamlığını (stabilitesini) veren, iki uzun kemiÄŸi (tibiayı ve femuru) birbirine baÄŸlayan dokulardır ve her daim devrededirler. BaÄŸlarımızın kopması nedeni ile dizlerimizin stabilitesi bozulur. Kaslarımız biz dikkatli olduÄŸumuz ve kaslarımızı kastığımız sürece dizin stabilitesine yardımcı olurlar ama boÅŸ bulunduÄŸumuzda ve ani yüklenmelerde kaslarımız baÄŸların fonksiyonunu göremez ve dizlerimizde boÅŸalmalar olur, menisküslerimiz yırtılabilir ve kıkırdaklarımız bozulabilir.