Ön Çapraz Bağ:

 

Tibianın(Kaval) femur (uyluk) altında öne doğru yer değiştirmesini engeller.Yüksekten düşmelerde ve spor yaralanmalarında en sık zarar gören bağdır.Ön çapraz bağ yırtıldığı zaman kendi kendine iyileşemez.Bu nedenle dizin baska bir bölgesinden alınan bağ artroskopik yöntemle eklem içine yerleştirip ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu yapılır.
ÖÇB yırtıkları büyük oranda; ani yön değiştirme, koşarken ve kayarken birden yavaşlama, zıplama sonrası yere inerken dizin dönmesi ve dize direkt darbe şeklinde meydana gelebilir. Hastalar yırtılma sırasında bir ses veya dizde boşalma hissi hissettiklerini söylerler. Yırtılma sonrası ilk anda genellikle üzerine basmakta zorlanılır sonrasında dizde ağrı ve şişlik başlar.
 

ÖÇB yırtığı olan bir kişi:
 

• Yürürken olan hafif instabiliteyi hisseder.
• Merdivende ve koşarken dizindeki instabiliteyi daha iyi hisseder.
• Uyluk kaslarında incelme farkeder.
• Derin duyunun azalması ve kas zayıflaması ile dizine karşı güvensizlik duygusu artar ve dizlerini sakınarak kullanır.
• Kendini sportif aktivitelerden uzak tutar.
• Dizi tekrar döner ve menisküsleri yırtılır.
 

İlk Yardım:
 

İstirahat,buz, elastik bandaj ve bacağı yukarıda tutmadır.
Önemsenmediği takdirde ileride menisküs yırtıklarına kıkırdak lezyonlarına ve uzun vadede dizde kireçlenmeye neden olabilmektedir.

 

Cerrahi Yöntemler:

 

Kopan bağın yerine bağ nakli yapılarak tedavi edilebilmektedir. Bağ nakli için kullanılabilen 2 tip bağ vardır. Birincisi kişinin kendi vücudundan elde edilen bağlar(Otogreft), ikincisi ise kadavradan elde edilmiş olan (Allogreft) bağlardır. Allogreftler kuru greft ve taze dondurulmuş greftler olarak 2 tiptedir. 
 

Vucuda uyum problemleri ve dayanıklılığının daha az olması nedeni ile günümüzde sıklıkla otogreftler kullanılmaktadır. Ancak bazı sporcularda mevcut yapıyı zayıflatmamak için allogreftler kullanılır. 
Otogreftler vücutta bazı farklı bölgelerden elde edilmele birlikte bu gün sıklıkla uyluk arka adelesi tendonları(Hamstring) kullanılmaktadır.
 

Hamstring tendonları diz eklemi içerisine açılan kemik tüneller içerisine yerleştirilerek değişik yöntemler ile Artroskopik yöntem(kapalı ameliyat) kullanılarak kemiğe tutturulmaktadır. Tendonun kemiğe tespiti için birçok farklı materyal bulunmakta olup hangi yöntemin kullanılacağı doktorunuzun tecrübesine bağlıdır.
 

Ön çapraz bağ anatomik olarak iki demetten oluşur. Bu nedenle ön çapraz bağ ameliyatlarında çift demet rekonstrüksiyon teknikleri geliştirilmiş ve yakın zamana kadar diz cerrahisinin popüler konularından biri haline gelmiştir. Orta ve uzun dönem takip sonuçlarında tek demet tamir tekniklerine göre önemli bir üstünlüğü olmadığı gösterilmiş olup komplikasyon oranları daha yüksektir. Halen günümüzde çift demet tamir tekniğini savunan diz cerrahları vardır. 

 

Arka Çapraz Bağ:

 

Diz ekleminin stabilitesini sağlayan en önemli bağlardan biri olan arka çapraz bağın (AÇB) asıl görevi tibianın femur altında posterior translasyonunu engellemektir. İkincil görevi, dizin rotasyonel ve varus-valgus stabilitesine yardımcı olmaktır
AÇB’ın gerim gücünün ÖÇB’ın yaklaşık iki katı olduğu düşünülürse dizin primer stabilizatörü olarak kabul edilebilir. Klinik olarak AÇB yetmezliği olan dizlerde fonksiyonel instabilite en fazla merdiven inerken hissedilir. Dizde tek başına olan AÇB yaralanmaları cerrahi tedavi olmaksızın takip edilebilir
 

AÇB yaralanmaları ve bütün AÇB ile kombine çapraz/yan bağ yaralanmaları cerrahi tedavi gerektirir. Rekonstrüksiyonda kullanılabilecek otogreft seçenekleri hamstring, patellar tendon ve quadiceps tendon greftleriyken, kullanılabilecek allogreftler ise kemikli bloklu veya kemik bloksuz aşil tendonu, tibialis anterior tendonu, patellar tendon, quadriceps tendonu, hamstring tendonlarıdır.

 

Yaralanma Mekanizması:

 

AÇB yaralanmaları büyük çoğunlukla tibia proksimaline anteriordan gelen doğrudan travmalar sonrasında ortaya çıkar. Spor yaralanmaları gibi düşük enerjili travmalarda izole yırtıklar daha fazlayken, trafik kazaları ve endüstriyel kazalar gibi yüksek enerjili travmalarda çoklu bağ yaralanmaları daha sıktır. Bu mekanizma göz önünde bulundurulduğunda sık görülen AÇB yaralanma mekanizmaları, motosiklet kazaları, “dash board” yaralanmaları, ve ayak bileği plantar fleksiyonda, diz 90 derece fleksiyondayken düşmelerdir.

 

Cerrahi Tedavi:

 

AÇB kemik avülziyonlarında, GIII izole yaralanmalarda ve bütün çoklu bağ yaralanmalarında cerrahi tedavi endikedir. Ön çapraz bağ ile birlikte olan medial yaralanmaların aksine, kombine AÇB ve medial yaralanmaların konservatif tedavi sonuçları çok kötüdür. Bu nedenle AÇB ile birlikte, ÖÇB, iç yan bağ veya postero-lateral köşe yaralanmalarından herhangi birisi varsa, cerrahi tedavi ile instabilitenin bütün komponentleri düzeltilmelidir. Kombine bağ yaralanmalarında gerek olası kapsül yaralanmaları nedeni ile eklem dışına sıvı kaçışını engellemek, gerekse artrofibrozis riskini azaltmak amacı ile cerrahi tedavinin yaralanmadan 2-3 hafta sonra yapılması uygundur. İzole AÇB yaralanmalarında ise, konservatif tedavi uygulandıktan sonra ve dizdeki ağrılı dönem geçtikten sonra kalan instabilite miktarı ve fonksiyon kaybın değerlendirilmesinden sonra cerrahi tedavinin gerekliliğine karar vermek gerekir.