DİZLERİMİZ ve CERRAHİ ÇÖZÜMLER
DİZLERİMİZ ve CERRAHİ ÇÖZÜMLER
Kıkırdak Doku özellikleri, sorunları ve tedavi yöntemleri
Primer Ön Çapraz Bağ Tamiri
Ön çapraz bağ dizimizin sağlamlığını sağlayan dört ana gurup bağdan biridir ve kopması durumunda diz fonksiyonlarında önemli ölçüde kısıtlanma ve dize karşı güvensizlik hissi oluşur.
Her yıl 1000 kişiden birinde görülen ön çapraz bağ kopukları genellikle cerrahi tedavi gerektirir. Daha çok genç ve aktif kişilerde olması nedeni ile, arzu edilen aktivite düzeyine tekrardan dönülebilmesi amacıyla cerrahi tedavi gerekir. Ameliyatın yapılmaması durumunda diz tekrar dönebilir ve menisküsler yırtılabilir. Menisküslerin yırtılması durumunda kıkırdak hasarları başlar ve dizin kireçlenmesi ileri yıllarda büyük olasılık haline gelir.
Klasik ön çapraz bağ ameliyatları başarısız mı?
Hayır. Ön çapraz bağı kopan bir kişi başarılı bir ameliyattan sonra birçok profesyonel sporcu gibi tekrar sportif yaşantısına dönebilir.
Cerrahi tedaviler günümüzde temel olarak iki şekilde yapılmaktadır. Bunlardan ilki ve yaygın olarak yapılanı ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ameliyatlarıdır. Diğeri ise kopan ön çapraz bağın dikilmesi, bir başka deyişle tamir edilmesi ameliyatıdır.
Klasik ön çapraz bağ ameliyatı mı? Primer Tamir mi?
Bu iki yöntem arasındaki avantaj ve dezavantajları gözden geçirmek gerekir ise...:
Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu isminden de anlaşılacağı gibi ön çapraz bağın tekrardan yapılmasıdır. Bu ameliyatta ön çapraz bağ yerine görev görmesini amaçladığımız başka bir ligament veya tendon bulunduğu yerden alınıp dize takılır. Oldukça başarılı sonuçları olan bu ameliyat yıllardır yapılmış ve yapılmaktadır, ancak belirttiğim gibi ön çapraz bağın yerine benzer bir doku görev yapacaktır. Uzun dönem sonuçlarını bildiğimiz bu ameliyat için henüz standart bir yöntem yoktur. Doktorlar bilgi birikimlerine ve tecrübelerine göre ön çapraz bağ rekonstrüksiyonları sırasında hamstring tendonları, patellar tendon, Quadriceps tendonu veya allogreftler kullanmaktadırlar. Ancak bu dokuların hiçbirisi ön çapraz bağın aynısı değildir.
Teknolojideki ilerlemeler yardımı ile primer ön çapraz bağ tamiri artık mümkün hale gelmiştir ve 5 yıldan fazla başarılı sonuçları olduğunu gösteren birçok çalışma literatürde yer almaktadır.
Primer ön çapraz bağ tamiri ortopedi literatüründe çok yeni bir konu olmamakla beraber rekonstrüksiyonun gelişmediği yıllarda birçok kez denenmiş ancak başarılı olunamamıştır.
2013 yılında Dynamic Intraligamentary Stabilization (DIS) tekniğinin geliştirilmesi ile kopmuş ön çapraz bağın tamiri daha başarılı sonuçlarla beraber mümkün hale gelmiştir.
Primer tamir sorunsuz bir ameliyat mı?
Halen bir çok ülkede uygulanmakta olan ön çapraz bağ tamir ameliyatlarının avantaj ve dezavantajlarını saymak gerekirse:
Primer ön çapraz bağ tamirlerinde en önemli avantaj orijinal ön çapraz bağın tekrar kazanılmasıdır. Vücutta her bağın (ligamentin) yapısı ve kollajen kombinasyonu farklıdır. Hiç bir bağ diğerinin aynısı değildir. Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonlarında vücudun başka yerinden alınan bir bağ veya tendon ne histolojik olarak ne de şekil olarak hiçbir zaman ön çapraz bağın kendisi gibi olamaz. Bu nedenle ön çapraz bağ olabildiğince korunmaya çalışılmalıdır.
İkinci önemli avantajı ise vücudun başka bir yerinden bağ almaya gerek duyulmamasıdır. Bilindiği gibi her bağın bir görevi vardır.
Dezavantajı ise ameliyattan altı ay sonra ikinci bir ameliyat gerektirmesi ve konulmuş olan vidanın çıkartılması ve yerinin hazır kemik ile doldurulmasıdır. Primer tamir ameliyatları literatüre göre %90 başarıya sahip ilken tamirini yaptığımız hastalarımızın hiç birinde bugüne kadar başarısız sonucumuz olmamıştır.
Primer tamir tüm ön çapraz bağı kopmuş kişilere yapılabilir mi?
Bu ameliyatların yapılabilmesi için ön çapraz bağ kopmasından üç haftadan fazla sürenin geçmemiş olması ve bağın üst kısımdan kopmuş olması gerekmektedir. Genel olarak ön çapraz bağlar % 80 olasılıkla üst kemiğe yakın yerden koparlar ve MR’da bu durum anlaşılabilir. Eğer bağ yaklaşık % 20 olasılık olan orta kısımdan kopar ise maalesef dikilmeye müsait değildir.
İlk üç hafta içerisinde ön çapraz bağ ameliyatı yapılmaz düşüncesi doğru mudur?
Yaygın olarak bilinen bu düşünce literatür verilerine göre artık kabul görmemektedir. Bu bilginin istisnası ön çapraz bağ ile beraber aynı dizde başka bağların da kopmuş olması bir başka deyişle çoklu bağ yaralanması var ise ameliyat için 10-15 gün sonra daha uygun bir zaman olur.
Vücutta her orijinal dokunun korunması birçok zaman arzu edilen bir durum olduğu gibi mümkün olduğu kadar orijinal ön çapraz bağlarımızı da korumaya çalışmalıyız. Bu nedenle erken doktora başvuru gerekmektedir